Toespraak van Zijne Majesteit de Koning der Belgen bij het staatsdiner aangeboden door Zijne Excellentie Gitanas Nausėda,President van de Republiek Litouwen, Paleis van de Groothertogen, Vilnius, Maandag 24 oktober 2022

Mijnheer de President,
Dames en heren,

In de voormalige hoofdstad van uw prachtige land, Trakai, bevindt zich een handgeschreven tekst van ridder Guillebert de Lannoy, stichtend lid van de Orde van het Gulden Vlies en diplomaat in dienst van de Hertog van Bourgondië. De brief, van 1425, is het oudste geschreven verslag over Litouwen dat West-Europa bereikte. Ridder de Lannoy uit daarin zijn bewondering voor de stad Trakai, die hij omschrijft als ‘een grote open en multiculturele stad’. Het toont aan hoe gastvrij de Litouwers steeds zijn geweest. Sindsdien zijn de relaties tussen onze landen steeds intenser en vriendschappelijker geworden. Het dramatische verloop van de Europese geschiedenis zorgde vaak voor onderbrekingen, maar we bleven vrienden en in de voorbije decennia werden de banden steeds sterker en inniger. Het is dan ook met grote dankbaarheid dat we uw uitnodiging hebben aanvaard om het prachtige Litouwen te bezoeken. 

Mijnheer de President,
Dames en heren,

Met grote belangstelling heb ik me verdiept in de rijke geschiedenis van Litouwen, ooit het grootste land van Europa dat reikte van de Baltische Zee tot aan de Zwarte Zee. De geschiedenis was u niet altijd even gunstig gezind, maar ze getuigt van een onvoorstelbare veerkracht die in Europa haar gelijke niet kent. Al moest Litouwen gedurende vele eeuwen de inmenging van de omliggende mogendheden ondergaan, het bleef onverschrokken en met grote overtuiging strijden voor zijn onafhankelijkheid en voortbestaan. Ik denk hier bijvoorbeeld aan de verregaande pogingen tot russificatie in de 19e en 20e eeuw, die voor veel ellende zorgden. Toch liet het Litouwse volk zich nooit knechten en bleef het zijn taal en zijn cultuur trouw. Tegenwoordig bent u een volk dat zingt. Er is geen mooiere manier, als uiting van trots en inclusie, om de nationale identiteit te koesteren.

Een sterk beeld dat me is bijgebleven en dat een diepe indruk op me heeft nagelaten, is dat van de ‘Baltische Weg’ in augustus 1989. In een indrukwekkende daad van geweldloos verzet vormden twee miljoen mensen een menselijke keten van 600 kilometer door Estland, Letland en Litouwen. Als burgers baanden ze zich zo een uitweg naar een hernieuwde onafhankelijkheid. In veel opzichten was die gebeurtenis even belangrijk als de fluwelen revoluties of de val van de Berlijnse Muur. 

In 2018 werd, met gepaste trots en in groot zelfvertrouwen, de honderdste verjaardag van het onafhankelijke Litouwen gevierd. De republiek was ondertussen een volwaardig en overtuigd lid van de Europese Unie geworden en ze was al in 2015 tot de eurozone toegetreden. Ook dat bewijst het voluntarisme van de Litouwers. 

Mijnheer de President,
Dames en heren,

Net zoals België zoekt Litouwen steeds de dialoog en niet het conflict. Dat betekent niet dat Europa kan en mag aanvaarden dat een brutale agressor een soeverein land zomaar binnenvalt of opslokt. De Litouwse geschiedenis leert ons dat we ons daarvoor moeten hoeden. Alleen een eensgezind en vastberaden Europa kan een antwoord bieden op dergelijke agressie. Ook België deelt die belangrijke boodschap.

De aanwezigheid van onze troepen in Litouwen is ondertussen een vanzelfsprekendheid waarvan elke Belg de noodzaak begrijpt en ondersteunt. Samen pleiten we voor een eensgezinde Europese aanpak, wat de beste garanties biedt op resultaat. Ook tijdens de pandemie heeft Europa bewezen dat eendracht macht maakt. Onze landen beseffen dat enkel Europa antwoorden kan formuleren op de grote uitdagingen, zoals de vele vragen die de klimaatopwarming oproept.

Dames en heren,

De culturele banden tussen Litouwen en België, die in de 16e eeuw behoedzaam werden verkend, beleefden in 2014 een eerste hoogtepunt met het Europaliafestival in België. Onder meer de overzichtstentoonstelling met werk van de geniale Litouwse kunstenaar Mikalojus Konstantinas Čiurlionis heeft ons verbluft. Europalia toonde een hoopvol Litouwen, een natie die voor het eerst na de Sovjetoverheersing haar rijke cultuur trots etaleerde. De aandacht die Litouwen besteedt aan haar cultureel erfgoed en aan haar vernieuwende jonge kunstenaars doet ons verlangen naar de toekomst. Het rijke verleden van de baroksteden en de overweldigende natuur van Litouwen vormen een onuitputtelijke bron van inspiratie voor een nieuwe generatie kunstenaars die ons doen dromen van verdere uitwisselingen. Litouwen en België hebben een bijzondere aandacht voor creativiteit en delen de overtuiging dat kunst een inspirerende rol speelt in onze zoektocht naar zingeving. 

De economische uitwisselingen tussen onze landen zijn in de voorbije decennia steeds intenser geworden. Litouwen, dat zijn economie na 1991 spectaculair zag groeien, heeft sindsdien uitstekende overeenkomsten gesloten met de Belgische bedrijfswereld. Ook de universiteiten en hogescholen van onze landen wisselen hun kennis met elkaar uit en werken aan veelbelovende projecten, vaak op hoogtechnologisch vlak. Onze havens, industrieën en logistieke ondernemingen zijn intens met elkaar geconnecteerd en de relaties worden jaar na jaar aangescherpt. De samenwerking tussen Litouwen en België zorgt voor een veelbelovende economische verstrengeling. 

Mijnheer de President,
Dames en heren,

De warme vriendschap tussen onze landen zal in de toekomst alleen maar hechter worden en de Europese Unie mee versterken. En binnen die Unie zullen we sterker staan om samen op het wereldtoneel onze waarden te verdedigen.

Mijnheer de President,
Dames en heren,

Laten we het glas heffen op de vriendschap tussen Litouwen en België.