Toespraak van Z.M. de Koning aan de Overheden van het land

Toespraak van Z.M. de Koning
aan de Overheden van het land
Brussel, 31 januari 2017

Mijnheer de Eerste Minister,

Hartelijk dank voor uw wensen. Op mijn beurt wens ik u, en alle vertegenwoordigers van de overheden van het land die hier vandaag aanwezig zijn, een mooi 2017.

Dames en heren,

Ik heet u allen van harte welkom. En ik verheug me in het bijzonder dat ook jullie, jongeren, vandaag aanwezig zijn.  Want hoe langer hoe meer bepaalt de toekomst de beslissingen die we vandaag moeten nemen.

Het jaar 2016 zullen we ons voor altijd herinneren als het jaar waarin twee grote bevriende landen beslisten om hun beleid voortaan voornamelijk op zichzelf te richten. Deze twee landen zijn wereldleiders, van oudsher bakens van democratie en vrijheid. Ze hebben mee de wereldorde gesticht zoals we die vandaag kennen. Ze hebben Europa mee helpen bouwen en heropbouwen, meer in het bijzonder door hun moedige inzet tijdens de gewapende conflicten die ons continent hebben verscheurd. Hiermee lijken ze de loop van de geschiedenis om te willen keren – en dit staat haaks op hun eigen traditie van openheid en vrijgevigheid, van het aansluiten bij onze gemeenschappelijke droom en engagement.

Deze gebeurtenissen illustreren de algemeen heersende vertrouwenscrisis in de westerse wereld. Hoe langer hoe meer medeburgers verliezen het vertrouwen in onze representatieve democratieën – en soms in de toekomst zelf. We mogen niet toelaten dat dit vertrouwensdeficit nog groter wordt. De uitdagingen waar we voor staan zijn zo gigantisch groot en vragen zo dringend om oplossingen, dat het des te belangrijker is, het vertrouwen in onszelf en in onze instellingen te behouden.

De nieuwe technologieën bieden ons vast en zeker veel mogelijkheden om steeds meer vooruit te komen. Maar de digitale revolutie kan ook de illusie wekken dat we alles weten, alles beheersen, dat we alles zelf in de hand kunnen houden en – uiteindelijk – dat de overheden dus overbodig zijn. In het licht van de werkelijkheid wordt dat valse gevoel van almacht voor velen een bron van frustratie. Paradoxaal genoeg draagt de digitale revolutie zo ook bij tot het vergroten van de afstand tussen het individu en de overheden.

Wanneer de twijfel en de achterdocht terrein blijven winnen, wordt het voor de overheden steeds moeilijker om het vertrouwen van de burgers te behouden en ze te overtuigen van de zin van het gemeenschappelijk goed.  Juist daarom is onze verantwoordelijkheid des te groter. Vertrouwen bouw je op juiste, waarheidsgetrouwe en klare taal – en op daden die daarmee in overeenstemming zijn.

We moeten eerst en vooral overtuigen door wat we doen. Met deugdzame, eerlijke daden, ten dienste van het algemeen belang. Met een doorgedreven inzet om een menselijker samenleving te bouwen en onze economie op te krikken. In België gaat vandaag de werkgelegenheid erop vooruit, onze concurrentiekracht neemt toe en onze export trekt aan. Dat zijn mooie en concrete resultaten die onze regeringen, onze bedrijven en onze burgers samen kunnen voorleggen. Laten we doorgaan op de ingeslagen weg. Door de gezamenlijke inspanningen van de openbare en de privésector. Door een optimaal gebruik van de technologie. Vooral in de steden, waar ’smart city’ strategieën een menselijke, solidaire en inclusieve dimensie in zich dragen. We weten dat de komende dertig jaar meer dan 70% van de wereldbevolking in een stedelijke omgeving zal leven.  De intelligente transformatie van onze leefomgeving is daarom een kans die we niet mogen laten liggen.

Vervolgens zijn er de woorden die moeten motiveren en mobiliseren. Om het gemeenschappelijk goed te vrijwaren moet het beleid natuurlijk complexe keuzes maken. Toch kunnen die verstaanbaar toegelicht – en zo, begrepen en aanvaard worden. Wie de waarheid geweld probeert aan te doen of onze maatschappij probeert te verdelen, brengt onze democratie in gevaar. Want de democratie stoelt op fundamentele waarden als de drang naar waarheid, respect en gematigdheid. Met onze woorden en daden moeten we het uiterste doen om die initiatieven te steunen die verbinden en constructief zijn.

Meer dan ooit zullen we het vertrouwen ook kunnen terugkrijgen door ons sterk te engageren in Europa en in de wereld. De grote uitdagingen waar we voor staan – het behalen van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, de handhaving van de vrede, de klimaatsverandering, het in stand houden van een evenwichtige internationale handel –  hebben immers allemaal een rechtstreekse invloed op onze manier van leven. Ze zijn onmogelijk op te lossen binnen een uitsluitend nationaal kader. Daarom dienen we de wereldwijde samenwerking te blijven stimuleren. Wat dat betreft verheugt het me dat België opnieuw kandidaat is voor een mandaat bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in 2019-2020. De Koningin en ik zetten ons hiervoor persoonlijk in.

In maart van dit jaar vieren we de 60ste verjaardag van de ondertekening van het Verdrag van Rome. Aan de grondslag van onze gemeenschappelijke geschiedenis ligt de helende ervaring van verzoening na een verwoestende oorlog tussen broedervolken. Dankzij die verzoening kunnen we vredevol terugkijken op ons verleden. We weten wat we niet meer willen. Laten we samen naar de toekomst kijken. Laten we dit momentum aangrijpen als een  nieuwe kans voor Europa. Laten we samen aan een Europa voortbouwen, waarin onze nationale eigenheid wordt versterkt door samenwerking, in plaats van dat ze wordt verzwakt door interne twisten. Door tastbare stappen vooruit te zetten, met name op het vlak van veiligheid en immigratie. Door de werking van Europa en de historische betekenis ervan tastbaar te maken. Alleen zo zal het vertrouwen in de Europese instellingen terugkomen.

Dames en heren,

We zullen er niet in slagen het vertrouwen te herstellen door de klok terug te draaien, vanuit een soort van utopisch nostalgische gedachte. En ook niet door het optrekken van muren. We zullen er wél in slagen door duidelijk en naar waarheid te durven zeggen waar het op staat, en door samen concrete daden te stellen als antwoord op de uitdagingen van ons land en die van de rest van de wereld.

De Koningin en ik wensen u een succesvol en gelukkig 2017.